Czym jest tomografia stożkowa i kiedy wykonuje się to badanie?

Istotnym ułatwieniem diagnostyki, planowania i kontroli leczenia są nowoczesne badania obrazowe, takie jak tomografia stożkowa. Metoda ta polega na pozyskiwaniu trójwymiarowego obrazu dzięki emisji wiązki promieniowania rentgenowskiego. To proste, trwające zaledwie kilkanaście sekund badanie jest szczególnie przydatne w stomatologii. Dowiedz się więcej o tomografii stożkowej i sprawdź, kiedy zaleca się jej wykonanie!

Tomografia stożkowa – co to za badanie?

Emisja promieniowania rentgenowskiego oraz stopnia pochłaniania takich fal przez tkanki o różnej gęstości pozwala na komputerowe stworzenie wizualizacji wewnętrznych struktur organizmu. Tradycyjna tomografia komputerowa służy do uzyskania informacji dotyczących przekroju ciała na badanym obszarze. Tomografia stożkowa wykorzystuje tę samą technologię, jednak w tym przypadku uzyskuje się obraz wyższej jakości. Ponadto ekspozycja na promieniowanie rentgenowskie jest znacznie mniejsza, tym samym metoda ta cechuje się wyższym bezpieczeństwem dla osoby badanej.  

Nazwa tomografii stożkowej nawiązuje do rodzaju wiązki promieniowania emitowanego przez urządzenie przeznaczone do wykonywania tego badania (tomografu) – wiązka przyjmuje kształt stożka. Tomografia stożkowa znana jest również pod innymi nazwami, takimi jak np. badanie CBCT (z j. ang. Cone Beam Computed Tomography), stomatologiczna tomografia wolumetryczna, komputerowa tomografia stożkowa, tomografia wiązki stożkowej.

CBCT – tomografia stożkowa jest badaniem wykonywanym po zaleceniu przez lekarza, jednak w większości przypadków (pomimo potrzeby skierowania), opłatę ponosi Pacjent. Metoda wykorzystywana jest powszechnie przez dziedziny, takie jak stomatologia, laryngologia i radioterapia.

Kiedy wykonuje się tomografię stożkową?

Najczęściej badanie CBCT wykorzystuje się w stomatologii. Dzięki tej metodzie można uzyskać bardzo dokładny obraz struktur wewnętrznych twarzoczaszki – kości, zębów oraz ich korzeni, tkanek miękkich, nerwów, naczyń krwionośnych i zatok. Dokładna ocena wymienionych elementów jest bardzo ważna w trakcie planowania leczenia stomatologicznego i ortodontycznego. Lekarz może ocenić, czy niewidoczne gołym okiem elementy wymagają leczenia, a także ustalić, jakie metody postępowania będą wskazane. 

Możliwość wizualizacji jest szczególnie istotna zarówno przed leczeniem endodontycznym (kanałowym), jak i zabiegami z dziedziny implantologii. Dzięki tomografii stożkowej, na podstawie uzyskanego obrazu, specjalista może wybrać odpowiedni rodzaj implantów zębowych, sprawdzić prawidłowy kąt ich wszczepienia czy zauważyć ewentualne nieprawidłowości wymagające dodatkowych procedur. Tomografia stożkowa wykorzystywana jest także w celach kontrolnych w przypadku już prowadzonego leczenia. 

Ponadto tomografia wiązki stożkowej jest jednym z najczęściej zalecanych przez ortodontów badań diagnostycznych. Na podstawie jej wyników można zdiagnozować wady zgryzu, zauważyć zęby zatrzymane (niewyrżnięte), a także różnego rodzaju wady anatomiczne w obrębie twarzoczaszki. Badanie to obrazuje także próchnicę, choroby dziąseł, czy nieprawidłowości stawów skroniowo-żuchwowych. 

Jak przebiega tomografia stożkowa?

Zdecydowaną zaletą tego badania są nie tylko szerokie możliwości, ale także jego stosunkowo bardzo prosty przebieg. Do tomografii stożkowej nie trzeba się przygotowywać – nie mają znaczenia przyjmowane posiłki czy pora dnia. Jedynie tuż przed badaniem trzeba zdjąć metalowe przedmioty, np. biżuterię, spinki i gumki z metalowymi elementami, niekiedy ruchome protezy zębowe i aparaty ortodontyczne.  

Po odłożeniu drobiazgów, które mogłyby zakłócać wynik badania, zakłada się specjalny fartuch ochronny ograniczający niepotrzebne oddziaływanie fal rentgenowskich na części ciała inne, niż te wymagające zbadania. Kolejno należy przyjąć pozycję stojącą lub siedzącą. Następnie urządzenie tomograficzne wykonuje jeden ruch obrotowy wokół głowy. Moment ten wymaga pozostania w bezruchu i wstrzymania oddechu przez maksymalnie kilkanaście sekund.  

Tomografia stożkowa jest badaniem bezpieczniejszym w porównaniu do tradycyjnej tomografii komputerowej, jednak jeśli nie zachodzi szczególna potrzeba, niewskazane jest jej przeprowadzanie u kobiet w ciąży i małych dzieci.